Blog
Jom Kippoer is een Joodse feestdag. Een dag van zelfreflectie en vasten, van gebed en berouw voor zonden tussen mens en God en tussen mens en medemens. Vrij vertaald betekent Jom Kippoer ‘Grote Verzoendag’. Deze dag wordt beschouwd als de heiligste Joodse feestdag.
Op deze dag wordt er door alle volwassenen gevast en wordt het lichaam onthouden van behoeften. Hierdoor gaat de aandacht niet uit naar het lichaam, maar krijgt de ziel juist ruimte om te groeien en om daarmee dichter tot God te komen.
De mitswa (geboden of verboden uit de Torah) "En je hebt je ziel gemarteld...", verwijst naar vijf verboden die op Jom Kippoer worden uitgeoefend. Deze mitswa hebben tot doel om de mens zoveel mogelijk van het fysieke te verwijderen, oftewel vooral de connectie met God te zoeken en het lichaam hierbij niet te veel betekenis en comfort te geven.
Het hele jaar door gaan Joden met respect om met de behoeften van hun lichaam. Op Jom Kippoer doen zij dat expres niet. Zij onthouden zich van deze behoeften om zo ‘vrijer’ te worden van hun lichaam en de aandacht meer te richten op de ziel, waarmee ze tot God komen.
Het vasten op Jom Kippoer is de enige keer wanneer het gebod om te vasten expliciet in de Torah voorkomt. Jom Kippoer is ook het enige vasten dat de Shabbat uitstelt, terwijl het bij andere keren waarop gevast wordt verboden is om op Shabbat te vasten. Jom Kippoer valt op de tweede dag van Tisjrei, tien dagen na Rosj Hasjana.
‘In het reine komen met God’ staat centraal op deze speciale dag binnen het Jodendom. Jom Kippoer is geen dag van rouw, maar wordt juist beschouwd als een gelukkige en heilige dag. Het is de dag waarop Joodse mensen mentaal het dichtst bij God zijn. God beslist op deze dag namelijk over het lot van de mensen in het komende jaar. Ook op deze dag worden Joden gereinigd van alle zonden en alle negativiteit die in hen is. Er wordt ook gezegd dat op Jom Kippoer, Mozes van de berg Sinaï afdaalde met de twee Tafelen van het Verbond.
Wat is de oorsprong van Jom Kippoer?
De tiende dag van de maand Tisjrei wordt in bijbelse taal de "Verzoendag" genoemd. Deze komt voor in de Torah (de eerste vijf boeken van het Oude Testament) en Leviticus (derde boek van Hebreeuwse Bijbel). Ook komt deze voor in Numeri. In deze boeken staat Jom Kippoer in de context van vasten, een onderbreking van het werk én offers die op die dag worden gebracht.
"In de zevende maand van de tiende van de maand zult u uw zielen straffen, en u zult geen werk doen - de burger en de inwonende vreemdeling onder u. Omdat hij op deze dag verzoening voor u zal doen om u te reinigen van al uw zonden, voor God zult u gereinigd worden", aldus hoofdstuk 16 in het boek Leviticus.
Mitswot en gebruiken tijdens Jom Kippoer
Het doel van Joden tijdens Jom Kippoer is om zich los te maken van het fysieke, en om niet de natuurlijke behoeften aan het lichaam te geven. Zo wordt hun ziel laten zien en gereinigd. Alle verboden van Shabbat (het gebruik van elektriciteit, het aansteken van een vuur, schrijven, enz.) zijn verboden op Jom Kippoer. Er zijn vijf speciale verboden voor Jom Kippoer.
1. Verbod op eten en drinken
Dit verbod is het enige dat in de Thora voorkomt. Op Jom Kippoer onthouden we ons van eten en drinken, oftewel de natuurlijke behoeften van ons lichaam. Het verbod is er niet alleen om te boeten voor wandaden die gedaan zijn, het helpt ook om los te komen van de materiële wereld en de ziel de plaats te geven die ze nodig heeft.
2. Verbod op baden
Baden voor plezier is verboden op Jom Kippoer. Het lichaam krijgt op deze dag minder betekenis en alle plezier wordt vermeden. Maar in het geval dat de handen, of een ander deel van het lichaam vuil worden — of in geval van overmatig zweten — is het toegestaan om alleen de vuile plek te wassen. Het reinigen van de handen in de ochtend is alleen toegestaan met de vingers en niet met de hele handpalm.</[p>
3. Verbod op smering
Op Jom Kippoer mag je geen olie of crème op het lichaam aanbrengen, zelfs niet met één vinger! Een uitzondering is wanneer er medische behoeften zijn. Dan kan er medicatie toegepast worden op de plekken die behandeling nodig hebben.
4. Verbod op het dragen van sandalen
Dit verbod omvat het dragen van sandalen en schoenen van leer. Vroeger waren leren schoenen bijzonder en vooral comfortabel (en duur). Leren schoenen waren comfortabeler dan de andere bestaande schoenen die niet lekker liepen en geïmproviseerd waren. Met die andere schoenen zou je de grond voelen. Daarom worden tegenwoordig heel eenvoudige schoenen met een dunne zool gedragen om de grond te voelen. Ook zijn er mensen er die op Yom Kippur op blote voeten lopen. Op deze manier wordt opnieuw het lichaam weinig betekenis gegeven.
5. Verbod op beddengoed
De betekenis is het verbod op geslachtsgemeenschap tijdens het hele vasten. Intiem contact, of elk ander contact tussen een echtpaar, wordt vermeden. Mensen slapen niet eens in hetzelfde bed, zodat zelfs de gedachte aan seks niet opkomt.
Dichter bij God door ruimte te geven aan de ziel
Al deze verboden hebben betrekking op het lichaam en het voorkomen van genot op het lichaam. Jom Kippoer is de dag waarop de mens dichter bij God komt. Door alles wat met het lichaam te maken heeft te voorkomen, geven we de ziel ruimte om te groeien en te groeien en zo dichter bij God te komen.
Andere gebruiken
Er zijn gemeenschappen die op deze dag witte kleding dragen, omdat wit symbool staat voor zuiverheid en reinheid en ons er ook als engelen laat uitzien.
Het is ook gebruikelijk om geen gouden sieraden te dragen, om niet te spreken van de zonde van het kalf in de woestijn dat van goud was gemaakt. Om dit gouden kalf te maken, werden de sieraden van mensen gebruikt.
Vóór het begin van Jom Kippoer zijn er mensen die de gewoonte van "boetedoening" beoefenen, waarbij alle zonden worden overgedragen door geld boven het hoofd te zegenen en het vervolgens aan de armen te schenken. In het verleden deden ze dit met een haan die dan geslacht zou worden als herinnering aan het offergebruik tijdens de dagen van de tempel. Ook zal de aankondiging van "alle geloften" worden gewijzigd, waarin alle aanbidders publiekelijk de vrijgave van al hun geloften en eden aankondigen vóór het eerste Jom Kippoer-gebed.
De laatste maaltijd voordat we aan het vasten beginnen, wordt een pauzemaaltijd genoemd. Dit is de maaltijd waarbij we licht en vullend voedsel eten. Bij deze maaltijd vermijd je ook alcohol en zware voedingsmiddelen die het spijsverteringsstelsel te veel laten werken, waardoor vermoeidheid van het lichaam direct na de maaltijd wordt voorkomen.
Vóór Jom Kippoer steken de vrouwen kaarsen aan en zegenen ze deze. Naast de kaarsen wordt er ook een herdenkingskaars aangestoken, die brandt gedurende de hele Jom Kippoer zelf. Met deze kaars worden de overleden familieleden herdacht op deze belangrijke dag.
